മുതല കാക്കും അമ്പലം - അനന്തപുരം പത്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രം
വൈവിധ്യമാര്‍ന്ന ആചാരങ്ങള്‍ക്കും വ്യത്യസ്ത രീതിയിലുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങള്‍ക്കും പേരു കേട്ടതാണ് വടക്കന്‍ കേരളം അവിടെ ഒരു മുതല കാവല്‍ കിടക്കുന്ന ഒരമ്പലമുണ്ട്. കാസര്‍കോട് ജില്ലയിലെ അനന്തപുരത്ത് തടാകത്തിന് നടുവിലുള്ള പത്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രത്തിലാണ് ഈ വിചിത്രത.
പ്രകൃതിയുമായി ആഴത്തില്‍ ഇണങ്ങിനില്‍ക്കുന്ന ഈ അമ്പലത്തിലെ പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠ പത്മനാഭസ്വാമിയാണ്.
അനന്തപത്മനാഭന്‍റെ യഥാര്‍ത്ഥ വസതിയായി കരുതുന്ന ഈ തടാകക്ഷേത്രം ഒമ്പതാം നൂറ്റാണ്ടിലാണ് പണിതതെന്ന് കരുതുന്നു. തിരുവനനന്തപുരത്തെ പത്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠ, അനന്തന്‍റെ മേല്‍ വിഷ്ണു ശയിക്കുന്ന രീതിയിലാണ്. എന്നാല്‍ ഇവിടെ ശ്രീപത്മനാഭന്‍ ഇരിക്കുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്.
പുരാണ ഇതിവൃത്തങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി ശ്രീകോവിലിലെ പുറംചുമരില്‍ വരച്ചിരിക്കുന്ന ചുമര്‍ചിത്രങ്ങള്‍ ആകര്‍ഷകമാണ്. ശ്രീകോവിലിന് ചുറ്റും ചതുരാകൃതിയിലുള്ള തടകാം പ്രകൃതിയുടെ ശില്പ ചാതുര്യം വിളിച്ചോതുന്നു.
ഐതീഹ്യം
മഹാവിഷ്ണുവിന്‍റെ ഭക്തനായ വില്ല്വമംഗലം സ്വാമികള്‍ അമ്പലത്തിലെത്തി പ്രായശ്ഛിത്തകര്‍മ്മം ചെയ്തുകൊണ്ടിരുന്നപ്പോള്‍ കൃഷ്ണഭഗവാന്‍ ഒരു ബാലന്‍റെ വേഷത്തിലെത്തി സ്വാമികളെ ശല്ല്യപ്പെടുത്തി. ബാലന്‍റെ വികൃതികൊണ്ട് ബുദ്ധിമുട്ടിയ സ്വാമികള്‍ ഇടത്തെ കൈകൊണ്ട് ബാലനെ പിടിച്ചുതള്ളുകയും അടുത്തുള്ള ഒരു ഗുഹയിലേക്ക് ബാലന്‍ അപ്രത്യക്ഷനാവുകയും ചെയ്തു. കുട്ടി അപ്രത്യക്ഷനായപ്പോഴാണ് സ്വാമികള്‍ക്ക് കാര്യം മനസ്സിലായത്.
ബാലന്‍ അപ്രത്യക്ഷനായ ഗുഹ ഇന്നും ഇവിടെയുണ്ട്. പക്ഷെ അതിന്‍റെ കവാടത്തില്‍ ഒരു മുതല കാവല്‍ നില്‍ക്കുന്നുണ്ട്. ഈ മുതലയുടെ സാന്നിധ്യം ഒരുപാടുപേരെ ഇവിടേക്ക് ആകര്‍ഷിക്കുന്നു. വളരെ ശാന്തമായും സൗഹൃദപരമായുമാണ് മുതലയുടെ പെരുമാറ്റം.
ഈ മുതലയെ സംബന്ധിച്ചും ഒരു ഐതീഹ്യം നിലവിലുണ്ട്. ഈ തടാകത്തില്‍ ഒരേസമയം ഓരേയൊരു മുതലയെ കാണുകയുള്ളൂവെന്നും ഒരെണ്ണം ചത്തുകഴിഞ്ഞാല്‍ വേറൊരെണ്ണം തടാകത്തില്‍ പ്രത്യക്ഷമാകുമെന്നാണ് വിശ്വാസം.
ഈ അമ്പലത്തിലെ മറ്റൊരു പ്രത്യേകത ഇവിടുത്തെ വിഗ്രഹത്തെ സംബന്ധിച്ചാണ്. ഇവിടെ ആദ്യമുണ്ടായിരുന്ന വിഗ്രഹം ലോഹത്തിലോ കല്ലിലോ നിര്‍മ്മിച്ചതായിരുന്നില്ല. എഴുപതിലധികം മുരന്നുകള്‍ ചേര്‍ത്തുള്ള കടും ശര്‍ക്കരയോഗം എന്ന വസ്തു കൊണ്ടാണ് നിര്‍മ്മിച്ചതായിരുന്നു.
1972-ല്‍ ഈ വിഗ്രഹം മാറ്റി പഞ്ചലോഹ വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിച്ചത്. ഇപ്പോള്‍ വീണ്ടും കടുംശര്‍ക്കരയോഗം കൊണ്ടുള്ള വിഗ്രഹം പ്രതിഷ്ഠിക്കാനുള്ള ശ്രമം നടക്കുന്നുണ്ട്.
കാസര്‍കോട് നിന്ന് 11 കി.മീ വടക്കോട്ട് ദേശീയപാതയിലൂടെ സഞ്ചരിച്ച് കുമ്പഴയിലെത്തിവേണം ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് പോകാന്‍.
